Me rincrésce dovéi amétte che o nòstro céntro stòrico o l’é cangióu da quànde êo zóvena, o l’é cangióu tròppo e mâ. A quélli ténpi se sentîva parlâ zenéize dapertùtto e i caróggi êan animæ da de génte che, cómme formîgoe, intrâvan e sciortîvan da-e butêghe dôve s’atrovâva de tùtto. Se voéivimo acatâ ’na ràdio, ’na màchina fotogràfica, un razô elétrico, di dìschi, éivimo segûi de trovâ into caróggio de Pre o modéllo preferîo e ànche a bón pàtto.

Senpre inta mæxima stràdda, gh’êa butêghe de tùtti i géneri, salumê co-e vedrìnn-e pìnn-e de xanboìn, formàggi e tànte cöse bónn-e da açénde a tentaçión, no parlémmo pöi do vestiàrio in génere. No gh’êa che l’inbaràsso da scèlta. Se pöi voémmo parlâ de chi ghe vivéiva, êa génte sénplice, ch’a travagiâva ònestaménte. Gh’êa sci anche chi röbâva ò faxéiva contrabàndo, ma êan, pe coscì dî, làddri ònésti che no desturbâvan i çitadìn ònésti. Màmma e fìggia, cómme into mæ câxo, poéivan anâ a fâ e sò spéize a-o sàbbo dòpodisnâ in tùtta tranquilitæ.

Però, l’ùrtima vòtta che ghe són anæta, l’ànno pasóu, me s’é astréito o cheu: saracinésche abasæ e n’âia de sucidûmme e d’abandón che no me pàiva mànco ciù d’êse inte quélla stràdda. A mæxima cösa a càpita pasàndo da-a Madænn-a: butêghe seræ e tùtte quélle pövie fìgge mêze nûe arenbæ a-e miâge. Scìnn-a a tàrga in sciô stàbile nùmero 23 a no se lêze quæxi ciù, scibén ch’a l’ìndica a câza do Scimón Bocanéigra, prìmmo Dûxe de Zêna.

Ma, nonostànte tùtto, me gùsta sénpre fâ ’na pasegiâta inti caróggi da nòstra çitæ, magâra sénsa ’na mêta precîza, sénsa òràrri da rispêtâ, tànto pe amiâme in gîo e scrovî de vòtta in vòtta quarcösa de nêuvo, ànche se ghe són pasâ davànti chisà quànt’âtre vòtte. Perché o nòstro céntro stòrico o l’é rìcco no sôlo de palàssi e tôre, ma ascì de basoriliêvi, colònne, pòrteghi, ötöi, edìcole votîve, cascétte da limöxina, prîe stòriche e tànte âtre sorpréize che, se ghe l’avésan inte quàrche çitæ eoropêa, de quélle che se sàn valorizâ, n’aviéivan zà fæto ’n’atraçión internaçionâle pe turìsti e artìsti. No n’arèsta che gödîséli niâtri faxéndo i nòstri gîi sénsa premûa e intànto dâ ’n’eugiâ a-e antîghe butêghe che ancón rexìstan, che da tànti ànni són enblêmi do comèrcio zenéize.

Cominçiéiva da-e dôe drogherîe ciù famôze, quélla de Canétto o Lóngo e a Torièlli de Sàn Benàrdo, dôve se peu trovâ tùtti i tîpi de spéçie e mìlle âtre coiôzitæ. No ascordémose de fâ ’n sâto da Viganòtti, o rè zenéize da cicolâta, in caróggio Castàgna, in pòsto dôve l’é difìçile pasâghe pe câxo, ma o profùmmo o se sénte da distànte. Poriêscimo anâ a pigiâse ’n bón cafè in Sozêia da Klaingutti, bàr aredóu in elegànte stîle antîgo, ch’o l’à avûo inti sò cliénti ànche o grànde Giöxèppe Vèrdi. Ciàn cianìn arivémmo in Sotorîva, dôve pèrseghe, merélli, bricòcali, damàschine, pigneu e amàndoe, ciapelétte, cicolâta e mìlle arbanèlle t’ìnpan i éuggi de colôri e t’adéscian a coæ... de levâte quàrche coæ. Cómme ti fæ a rexìste e a no intrâ inta butêga de l’Armanìn? Se pöi ne s’adéscia un pö d’apetìtto, ségge disnâ, merénda, ò çénn-a, tùtti i moménti són boìn pe fâse ’na papiâ de cocólli ò de panisétte, doî frisceu de bacalà ò ’na brancâ de pignolìn frîti bélli câdi.

E de ’na porçión de fainâ apénn-a sciortîa d’into fórno, cöse ne diêsci? ’Na vòtta, quànde vegnîva scûo, gh’êa a côa da-i tortæ p’acatâ a fainâ, che de spésso a l’êa a çénn-a pe tùtta a famìggia. Me ne ricòrdo un in stràdda Palàsso da Fortéssa, ma no sò s’o ghe saiâ ciù. Gh’êa quarchedùn ch’o se portâva da câza o piâto, coscì a no vegnîva fréida, ma gh’êa ànche i servitoî de famìgge scignorîli, perché a fainâ a gustâva a tùtti, rìcchi e pövei. Quésto, pe mi, o l’é o vêo “fast food”, âtro che mìcce!

Ebe Buono Raffo

Pigiòu da-o Gazzettino Sampierdarenese Anno XLIII - N. 9, 30 de novénbre do 2014