In Esperànto, ’na frâze cómme “Quéllo o l’é o lión ch’o l’à amasòu o caciòu” a no gh’à nisciùn màrgine d’anbigoitæ perché a tùtti i mòddi a finâle -n prevìsta da-a régola do câxo acuzatîvo a l’ìndica o conpleménto ògétto, ò conpleménto dirètto, do vèrbo: Tiu estas la leono, kiu mortigis la ĉasiston; òpûre: ...kiun mortigis la ĉasisto. O corelatîvo kiu, sénpre riferîo a-o lión o l’é sogétto do vèrbo mortigi into prìmmo ezénpio e seu conpleménto inte l'âtro. A finâle a se àplica a-i sostantîvi, conpréixi i nómmi pròpi, a-i agetîvi riferîi a-o nómme, a-i pronómmi: Mi renkontis Luizon kaj lian belan edzinon (Mi ò incontròu o Luîgi e a seu bèlla mogê).

Sotintendéndo vèrbi tranxitîvi cómme diri (dî), esprimi (esprìmme), deziri (aogurâ), prezenti (pòrze, prezentâ) ò sendi (mandâ) a régola a rigoàrda ascì salûi, aogûri e scìmili: Saluton! (Ciâo!, Salûo!); Bonan tagon! (Bón giórno!); Bonan vesperon! (Bónn-a séia!); Bonan nokton! (Bónn-a néutte!); Bonan apetiton! (Bón apetìtto!); Dankon! (Gràçie!); Gratulon! (Congratolaçioìn!).

L’acuzatîvo o rigoàrda ascì e dæte: La dudekduan de marto de dumildekkvar (O vintidoî de màrso do 2014); La unuan de majo laboristoj festas la laborfeston (O prìmmo de màzzo chi loua o festézza a fèsta do travàggio); Dimanĉon (òpûre con l’avèrbio: Dimanĉe) mi iros al la maro (Doménega mi andiö a-o mâ). Ma in Ĵaŭdo estis pluva tago (Zéuggia a l’êa ’na giornâ d’ægoa) a finâle -n a no se métte perché o giórno o l’é sogétto da frâze, coscì cómme quànde se dîxe l’ôa ò parlàndo de sécoli e migiæe d’ànni s’adêuvia o nùmero ordinâle precedûo da prepoxicioìn: Je la deka (horo) kaj kvar minutoj (A dêx’ôe e quàttro menûti); La militoj de la dudeka jarcento (E goære do vintêximo sécolo); La civilizoj de la unua jarmilo antaŭ Kristo (E civiltæ do prìmmo milénnio avànti Crìsto).

Bruno Valle
Gruppo Esperanto Tigullio

Pigiòu da-o Gazzettino Sampierdarenese Anno XLIV - N. 2, 28 de frevâ do 2015