E cansuin zeneixi d'u Fabríssiu De
André
L'é
za vint'anni che l'é sciurtîu "Crôeza de mâ". E poule de sta cansun en u
scrîtu zeneize stanpòu int'u ciy gran nymmeru de coppie. U Fabrissiu De André u l'ha missu
tyttu-u so genniu e u so talentu ou servissiu d'a lengua zeneize. Nu gh'é chi agge fætu ciy de
lê pa-a nostra lengua. E pensâ che lê u nu l'êa mancu bun a parlâlu, u zeneize...
cantæ
dou Piêrín Parôdi
turna ou sumàrriu
A DUMÉNNEGA
Quande aa duménnega fan u gîu
capelin nœvu, nœvu u vestîu,
cuâ madamma, a madamma 'n tésta,
ou belin che fèsta, ou belin che fèsta,
e tytti aprœvu aa prucesiun
d'a Terezinn-a d'u Terezun,
tytti à amiâ e figge d'u diâu,
che belin de lou, che belin de lou.
E à stu luciâ de co ésce e de tetin
ghe fan u sciaatu anche i ciy picin:
"Mamma, mamma, damme-e palanche
vœggiu anâ à cazin, vœggiu anâ à cazin!"
E ciy s'adéntran int'a çitæ,
ciy œggi e vûxi ghe dan derê,
ghe dîxan quellu che nu pœan dî
de zœggia, sabbu e de lynedí.
Á Cianderlin syssa belin,
aa Fûxe coésce da sciaccanûxe,
in Caignan musse de tersa man,
e 'n Puntexellu ghe mústran l'ôxellu.
Á Cianderlin syssa belin,
aa Fûxe coésce da sciaccanûxe,
in Caignan musse de tersa man,
e 'n Puntexellu ghe mústran l'ôxellu.
E u diretû d'u portu, ch'u ghe vedde l'ôu
'nte quelle scciappe à repôzu dou lou,
pe nu fa vedde ch'u l'é cuntentu
ch'u mœ nœu u gh'ha u finansiamentu,
u se cunfunde 'nt'a cunfyxun
cun l'œggiu pin de 'ndignasiun
e u ghe crîa, u ghe crîa derê:
"Bagàsce sei e ghe restæ!"
E ti che ti ghe zbraggi aprœvu:
"Mancu ciy u nâzu gh'ei de nœvu!",
bryttu galýsciu de'n purtòu de Cristu,
nu t'ee l'ynnicu ch'u se n'é avistu
che 'n mêzu à quelle crêatŷe
che se guaagnan u pan da nŷe
a gh'é, a gh'é, a gh'é a gh'é,
a gh'é anche tœ mugê.
Á Cianderlin syssa belin,
aa Fûxe coésce da sciaccanûxe,
in Caignan musse de tersa man,
e 'n Puntexellu ghe mústran l'ôxellu.
Á Cianderlin syssa belin,
aa Fûxe coésce da sciaccanûxe,
in Caignan musse de tersa man,
e 'n Puntexellu ghe mústran l'ôxellu.
turna ou sumàrriu
A ÇIMMA
Ti t'adesciæ'nsce l'éndegu d'u matin
ch'a lŷxe a l'ha 'n pe'n tæra e l'âtru in mâ,
ti t'amiæ ou spêgiu de'n tiânin
e u çê [u] s'amiâ ou spêgiu d'a ruzaa,
ti metiæ u brŷgu réddenu inte'n cantun
che se daa cappa a zgyggia 'n cyxinn-a a strîa
à xœa de cuntâ e pagge che ghe sun
a çimma a l'é za pinn-a, [a] l'é za cyxîa.
Çê seren, tæra scŷa,
carne tennia nu fâte neigra
nu turnâ dŷa.
Bell'uêgê, strapunta de tyttu bun,
primma de batezâla 'nt'u prebugiun
cun duî agugiuin drîtu in punta de pê
da súrvia 'n zy fîtu ti-â punzigjæ.
Âia de lynn-a vêgia, de ciæu de nêgia,
che u ceegu u perde a testa, l'âze u sentê,
oudû de mâ mescciòu de pèrsa lêgia,
côs'âtru fâ, côs'âtru dâghe ou çê.
Çê seren, tæra scŷa,
carne ténnia nu fâte neigra
nu turnâ dŷa,
e 'nt'u numme de Marîa
tytti diâi da sta pygnatta
anæne vîa.
Pôi vêgnan à pigiâtela i camê,
te làscian tyttu u fymme d'u tœ mestê,
tucca ou fantin a primma cutelaa,
mangiæ, mangiæ, nu sei chi ve mangjâ.
Çe seren, tæra scŷa,
carne ténnia nu fâte neigra
nu turnâ dŷa
e 'nt'u numme de Marîa
tytti diâi da sta pygnatta
anæne vîa.
turna ou sumàrriu
A PÍTTIMA
Côse ghe possu, ghe possu fâ
se nu gh'hu-ê brasse pe fâ u mainâ,
se 'n fundu æ brasse nu gh'hu-ê man
d'u massacan
e mi gh'ho 'n pýgnu dŷu ch'u pa'n nîu,
gh'ho 'na cascetta larga 'n dîu
giystu pe ascúndime cuu vestî
derê à'n fî
e vaddu in gîu à çercâ i dinæ
à chi se-i têgne e ghe l'han prestæ
e ghe-i dumandu timidamente, ma 'n mêzu aa gente,
e à chi nu vœ dâse raxun,
che pâ de stranyâ cuntru u trun,
ghe mandu à dî che vîve l'é câu,
ma à bun mercòu.
Mi sun 'na píttima rispetaa
e nu ana'n gîu à cuntâ
che, quande a víttima a l'é 'n strasê,
ghe doo d'u mæ.
turna ou sumàrriu
A CUNBA
Pretendente: Gh'àivu 'na bèlla cunba ch'a l'é xœaa fœa de ca',
gianca cumma-a neje ch'a dezléngue ou cian d'a sâ.
Côu: Duv'a l'é, duv'a l'é, duv'a l'é...
Pret.: Che l'han vusciŷa vedde cegâ l'âe à stu cazâ,
speita cumme l'ægua
ch'a derŷa zy pou riâ.
Côu: Nu ghe n'é, nu ghe n'é, nu ghe n'é...
Puæ: Câu u mæ zuênottu ve porta mîga 'na zmangiaxun,
che se cuscí fîse puriêsci anâvene 'n gatixun.
Côu: Nu ghe n'é, nu ghe n'é, nu ghe n'é...
Pret.: Vêgnu daa ca' d'u rattu che u magun u zlîga i pê.
Puæ: Chí de cunbe d'âtri nu n'é vegnŷe, nu se n'é pôsâe.
Pret.: Vêgnu cuu cœ marottu de'na pasciun che nu ghe n'é, nu ghe n'é.
Puæ: Chi gh'é 'na cunba gianca ch'a nu l'é a vostra, ch'a l'é a mæ.
Côu: Nu ghe n'é, d'âtri nu ghe n'é, nu ghe n'é...
A l'é xuaa a l'é xuaa a cunba gianca,
a l'é xuaa a l'é xuaa ou cian d'a sâ.
A l'é xuaa a l'é xuaa a cunba gianca,
de nœtte a l'é xuaa ou cian d'u pan.
Pret.: Vuî nu vuriêsci dâmela sta cunba da maiâ,
gianca cumm'a neje ch'a dezléngue 'nt'u riâ.
Côu: Nu ghe n'é, nu ghe n'é...
Puæ: 'Miæ che sta cunba bèlla a sta de lungu à barbacîu
che nu ma-a posse vedde à scrichî 'nte n'âtru nîu.
Côu: Nu ghe n'é, nu ghe n'é...
Pret: A tegniô à dindanâse sutt'à'n angiòu de meigranaa,
cuâ cŷa ch'u l'ha d'a sæa a man lingêa d'u banbaxâ.
Côu: Duv'a l'é, duvve duv'a l'é, duv'a l'é...
Puæ: Zuênu ch'ei ben parlòu 'nte sta seiann-a de frevâ,
Pret.: A tegniô à dindanâse sutt'à'n angiòu de meigranaa,
Puæ: Sei che sta cunba à mazzu a xœa daa mæ 'nt'a vostra ca',
Pret.: cuâ cŷa ch'u l'ha d'a sæa a man lingêa d'u banbaxâ
Côu: Nu ghe n'é d'âtri nu ghe n'é, nu ghe n'é...
A l'é xuaa, a l'é xuaa a cunba gianca,
de nœtte a l'é xuaa ou cian d'a sâ.
A truvian, a truvian a cunba gianca,
de mazzu a truvian ou cian d'u pan.
Duv'a l'é duv'a l'é ch'a ne s'ascunde,
se maiâ, se maiâ ou cian d'u pan.
Cumm'a l'é cumm'a l'é, l'é cumm'a neje
ch'a ven zy dezlenguaa dou riâ.
A l'é xuaa a l'é xuaa a cunba gianca,
de mazzu a truvian ou cian da sâ.
Duv'a l'é duv'a l'é ch'a ne s'ascunde,
se maiâ se maiâ ou cian d'u pan.
Cunba cunbetta beccu de sæa,
serva à strigiun cuu maju 'n giandun,
Martin u va-à pê cun l'âze derê,
fœgu de légne, ànnime in çê.
(2 votte)
turna ou sumàrriu
SIDUN
U mæ ninin, u mæ, u mæ
lerfe grasse ou sû, d'amê, d'amê
tymû dûçe benígnu de tœ muæ
spremŷu 'nta macaja de stæ, de stæ
e òua grymmu de sàngue, uêge e denti de læte
e i œggi d'i surdatti, chen aragiæ
cuâ scciymma aa bucca, caciuéi de bæ
à scurî a gente cumme selvaginn-a
finch'u sàngue sarvægu u nu gh'ha azmurtòu a cuæ
e, doppu u færu in gûa, i færi d'a prixun
e 'nt'e ferîe a semensa velenûza d'a depurtasiun
perché de nostru daa cianŷa ou mœ
nu posse ciy crésce ni erbu ni spîca ni figiœ.
Ciâu mæ 'nin l'ereditæ
a l'é ascûza 'nte sta çitæ
ch'a brŷxa, ch'a brŷxa
int'a seja ch'a chinn-a
e 'n stu gran ciæu de fœgu
pe a tœ morte picinn-a.
turna ou sumàrriu
CRŒZA DE MÂ
Unbre de mûri, mûri de mainæ
dunde ne vegnî duvve l'é ch'anæ,
da'n scîtu duvve a lynn-a a se mustra nŷa
e a nœtte a n'ha puntòu u cutellu aa gûa,
e à muntâ l'âze u gh'é restòu Dîu
u Diâu u l'é in çê e u se g'ha fætu u nîu,
ne sciurtimmu da u mâ pe sciygâ e osse da u Drîa
aa funtann-a d'i cunbi int'a ca' de prîa.
E 'nt'a ca' de prîa chi ghe saiâ,
int'a ca' d'u Drîa ch'u nu l'é mainâ?
Gente de Lygan facce da mandilâ,
quelli che d'u luâsu preferíscian l'aa,
figge de famiggia ôdû de bun
che ti pœ amiâle sensa u gundun.
E à ste panse vœe côse ghe daian
côse da beive, côse da mangiâ?
Fritŷa de pignœ, giancu da Portufin,
çervelle de bæ int'u mæximu vin,
lazàgne da fidiâ ai quattru tucchi,
paciŷgu in âegrudûçe de lêvre de cuppi.
E 'nsciaa barca d'u vin ghe naveghiêmu 'nscii scœggi,
emigranti d'u rîe cuî ciôi 'nt'i œggi,
finché u matin [u] crescjâ da puéilu recœgge,
fræ d'i ganœffeni e d'e figge,
bacan d'a corda marsa d'ægua e de sâ
ch'a ne lîga e a ne porta 'nte'na crœza de mâ.
turna ou sumàrriu
MÊGU MEGUN
E mi, e mi, e mi,
e anâ, e anâ,
e à l'âia sciurtî,
e syâ, syâ,
e u cœ, u cœ, u cœ
da rebelâ
fin à pigiâ, pigiâ,
u tren, u tren,
e 'nt'a galerîa
[a] gente a l'intra ou scŷu,
[a] sciorte amarutîa,
lœgu de'n spesiâ,
e 'nt'u streitu t'aguéitan,
te dumandan chi t'ee,
a sustansa e u mestê,
che pe liâtri u viâgiâ u nu l'é,
pôi te tucca 'n purtê lepegûzu
e 'na stànsia lyvvega
e 'nte l'âtra stànsia
e bagàsce à dâ u mený
e ti, cu'nna cuæ che nu ti vœ,
à tiâ a bíbbia 'nt'a miâgia,
serâ à ciâve anche u barcun
e arensenîte súrvia u cœ.
Uh, mêgu mêgu mêgu mæ megun,
Uh, chinn-a chinn-a zy dou caregun.
'Na carêga dŷa,
nésciu de 'n turtâ,
'na fainaa ch'a sŷa
e a ghe manca a sâ,
tytti syssa-rèsca
dou xatâ in zy,
se ti gîi a tésta
ti te veddi u cŷ,
e à stâ fœa gh'é u repentin
che te tucche 'na pasciun
pe'na faccia da madonna
ch'a te sposta u ghirindun,
yn amû mâi in esclyzîva,
senpre cun quarcôsa da pagâ,
'na scignurinn-a che suttu aa cûa
a gh'ha u garbu d'a scignûa.
Uh, mêgu mêgu mêgu mæ megun,
Uh, chinn-a chinn-a zy dou caregun,
Uh, che belin de'n nôlu che ti me faiêsci fâ,
Uh, ch'a sun de pigiâ de l'âia se va à l'uspiâ.
E mi, e mi, e mi,
nu anâ, nu anâ,
stâ chí, stâ chí, stâ chí,
durmî, durmî.
E mi, e mi, e mi,
nu anâ, nu anâ,
stâ chí, stâ chí, stâ chí,
à asynâme.
turna ou sumàrriu
SINAN CAPUDAN PASCIÁ
Teste fasciæ'nsciaa galêa,
e sciabbre se zœgan a lynn-a,
a mæ a l'é restaa duvv'a l'êa
pe nu remenâlu aa furtynn-a.
Int'u mêzu d'u mâ
gh'é 'n pésciu tundu
che quand'u vedde-e brytte
u va 'nsciuu fundu,
int'u mêzu d'u mâ
gh'é 'n pésciu palla
che quand'u vedde-e bèlle
u vêgne à galla.
E ou postu d'i anni ch'êan dixinœve
se sun pigiæ e ganbe e e mæ brasse nœve,
d'alûa a cansun l'ha cantaa u tanbŷu
e u lou u s'é cangiòu in travaggiu dŷu:
vûga t'hæ da vugâ prexunê
e spuncia, spuncia u remmu fin ou pê
vûga t'hæ da vugâ turtaiœ
e tîa, tîa u remmu fin ou cœ.
E questa a l'é a mæ stôia
e ta-a vœggiu cuntâ
'n pô primma ch'a vegiaja
a me péste 'nt'u murtâ,
e questa a l'é a memôia,
a memôia d'u Çigaa,
ma 'nscii libbri de stôia
Sinan Capudan Pascià.
E suttu u timun d'u gran câru,
cuu mûru 'nte'n broddu de fâru,
'na nœtte che u freidu u te morde,
u te giàscia, u te spŷa e u te remorde,
e u Bei asetòu u pensa aa Mecca
e u vedde e Urí 'nsce'na secca,
ghe gîu u timun à lebecciu
sarvàndughe a vitta e u sciabeccu.
Amû, mæ bell'amû
a sfurtynn-a a l'é 'n grifun
ch'u gîa 'n gîu aa testa d'u belinun,
amû, mæ bell'amû
a sfurtynn-a a l'é 'n belin
ch'u xœa 'n gîu ou cŷ ciy vexin.
E questa a l'é a mæ stôia
e ta-a vœggiu cuntâ
'n pô primma ch'a vegiaja
a me péste 'nt'u murtâ,
e questa a l'é a memôia,
a memôia d'u Çigaa,
ma 'nscii libbri de stôia
Sinan Capudan Pascià.
E digghe, à chi me ciamma renegòu,
che à tytte e richesse, à l'argentu e l'ôu,
Sinan [u] gh'a lasciòu de lyxî ou sû
giastemandu Mumà ou postu d'u Segnû.
Int'u mêzu d'u mâ
gh'é 'n pésciu tundu
che quand'u vedde-e brytte
u va 'nsciuu fundu,
int'u mêzu d'u mâ
gh'é 'n pésciu palla
che quand'u vedde-e bèlle
u vêgne à galla.
turna ou sumàrriu
DAA MÆ RÎVA
Daa mæ rîva
sûlu u tœ mandillu ciæu
daa mæ rîva...
'Nt'a mæ vitta
u tœ fatturîzu amâu
'nt'a mæ vitta...
Ti me perduniæ u magun
ma te pensu cuntru sû
e u so ben, t'amîi u mâ
'n pô ciy ou largu d'u dulû.
E sun chí afaciòu
à stu bàule da mainâ,
e sun chí à 'miâ
træ camîxe de velŷu,
dûe cuverte e u mandurlin
e 'n caamâ de légnu dŷu
e, 'nte'na beretta neigra,
a tœ fôtu da fantinn-a
pe puéi baxâ ancun Zêna
'nsciaa tœ bucca 'n naftalinn-a.
turna ou sumàrriu
XAMINN-A
Léngua 'nfœgaa
Xaminn-a,
lûa de pelle scŷa,
cuâ bucca spalancaa,
morsciu de carne dŷa,
stella neigra ch'a lŷxe
me vœggiu demuâ
inte l'ymmidu dûçe
de l'amê d'u tœ arveâ.
Ma, sœ Xaminn-a,
ti me perduniæ
se nu ariêscjô à êse porcu
cumme i tœ pensê.
Destàcchite Xaminn-a,
lerfe de ŷga spinn-a,
fatt'amiâ Xaminn-a,
roggiu de mussa pinn-a,
e u mûru 'nt'u syû,
sŷgu de sâ de coésce,
duvve gh'é pei gh'é amû,
syltann-a d'e bagàsce,
dagghe cianin Xaminn-a
nu navegâ de spunda
primma ch'a cuæ
ch'a munta e a chinn-a
nu me se desfe 'nte l'unda
(træ votte)
e l'ýrtimu respîu Xaminn-a
reginn-a muæ d'e sanbe
mo-u têgnu pe sciurtî vîvu
dou gruppu d'e tœ ganbe.
turna ou sumàrriu
Amîala ch'a l'arîa, 'mîa
cumm'a l'é, cumm'a l'é
amîala cumm'a l'arîa, 'mîa
ch'a l'é lê, ch'a l'é lê
amîala cumm'a l'arîa, 'mîa,
'mîa cumm'a l'é
amîala ch'a l'arîa, 'mîa
ch'a l'é lê, ch'a l'é lê.
da Dolcenera
|